CTTĐT - Người Mông với ý thức tự chủ cao, tính tình trung thực thẳng thắn, có đức tin bền vững, có truyền thống yêu nước và sự cần cù trong lao động. Với tập quán canh tác ở vùng rừng núi, cần những nông cụ đặc biệt, từ bao đời nay, người Mông đã có nhiều nghề thủ công độc đáo, trong đó nổi bật là nghề rèn và nghề dệt vải.

Cổng thông tin điện tử tỉnh - Người Mông với ý thức tự chủ cao, tính tình trung thực thẳng thắn, có đức tin bền vững, có truyền thống yêu nước và sự cần cù trong lao động. Với tập quán canh tác ở vùng rừng núi, cần những nông cụ đặc biệt, từ bao đời nay, người Mông đã có nhiều nghề thủ công độc đáo, trong đó nổi bật là nghề rèn và nghề dệt vải.1. Nghề dệt vải Để tạo ra những sản phẩm thổ cẩm độc đáo thì cần phải qua rất nhiều công đoạn, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo của người phụ nữ Mông như trồng lanh, xe sợi, in sáp, nhuộm chàm và thêu thùa. Cứ đến tháng 3, tháng 4 hàng năm, đồng bào dân tộc Mông bắt đầu gieo trồng cây lanh và đến tháng 7, tháng 8 mới được thu hoạch. Sau khi thu hoạch, cây lanh được bà con đem ra phơi nắng cho khô rồi mới tước thành sợi. Sợi lanh được đưa vào cối giã mềm rồi nối lại, cuốn thành từng cuộn tròn, mang đi giặt cho mềm sợi lanh và giũ hết những vỏ cây tránh làm mốc sợi. Sau đó bà con đem luộc sợi lanh, cho đến khi thấy sợi lanh mềm và trắng thì mang phơi nắng cho khô và dùng guồng chia sợi lanh ra trước khi mắc vào khung cửi để dệt nên những tấm vải lanh bền đẹp. Sau công đoạn dệt, để tạo nên những tấm vải thổ cẩm độc đáo, người phụ nữ Mông bắt đầu công đoạn dùng kỹ thuật in, vẽ sáp và thêu. Công việc này thể hiện sự khéo tay, chăm chỉ và còn là tiêu chí đánh giá tài năng, đạo đức, phẩm chất và cách làm ăn của người phụ nữ Mông. Bởi vậy, những sản phẩm thổ cẩm với sự trang trí, phong phú và độc đáo với hoa văn, họa tiết khác nhau, theo các gam màu chủ đạo trắng, đỏ, vàng, xanh lá cây và tím dần hiện lên nền vải lanh đã trở thành nét văn hoá của người Mông từ bao đời nay. Họa tiết hoa văn trên nền trang phục Mông chủ yếu là các hoa văn hình học. Đó là những đường ngang, viền đậm dài hoặc gẫy góc, tạo ra các khối hình vuông, chữ nhật, hình thoi được làm thủ công và mất rất nhiều thời gian. Qua đó đã thể hiện được sự khéo léo, tài năng của người phụ nữ Mông nơi đây. Công đoạn sau cùng để tạo nên một tấm vải thổ cẩm là công đoạn thêu. Người phụ nữ Mông sẽ tận dụng mọi lúc, mọi nơi khi rảnh rỗi, kể cả những thời gian nghỉ ngơi hay khi làm nương rẫy để thực hiện công đoạn này. 2. Nghề rèn Trước khi bước vào rèn, ngoài việc mang đủ nguyên liệu sắt, thép dùng để tạo ra sản phẩm, người thợ rèn còn phải chuẩn bị đủ lượng than đốt và nhào đất dẻo đắp lò thật kín không để hơi gió trong bễ tỏa ra ngoài. Than dùng cho lò rèn không phải là than đá mà là một loại than được làm từ gốc, rễ và thân các loại gỗ cứng ở rừng. Lò rèn của người Mông không cầu kỳ, chỉ có một khúc gỗ chắc với đường kính 50cm, dài gần 2m được khoét rỗng bên trong tạo thành bễ, cấu tạo đơn giản giống như một cái bơm xe đạp khổng lồ nằm ngang. Pít - tông là một miếng gỗ tròn như cái thớt được gắn lông gà xung quanh đưa vào trong lòng cây gỗ để dễ dàng tịnh tiến khi đẩy ra, kéo vào tạo hơi gió ra lò đun. Cùng với đó là những chiếc kìm dùng để kẹp cạp dài nửa mét, cái búa nện nặng chừng 1kg và đe to bằng cái thớt nhỏ, dài 20cm. Làm rèn phải theo một quy trình cụ thể và cần có từ 2 đến 3 người tham gia, một người kéo bễ để tạo hơi gió thổi vào trong lò cho than cháy đều để cung cấp nhiệt suốt quá trình chế tác, một người cầm búa rèn miếng sắt cho mỏng dần để tạo ra sản phẩm. Nếu là sản phẩm lớn thì thêm một người hỗ trợ quai búa nữa để tăng tiến độ công việc. Trong khi đó, những phôi thép đỏ rực dưới tác động của nhịp quai búa lúc mạnh, lúc nhẹ, lúc khoan thưa, lúc dồn dập để rồi tạo thành những con dao, cái búa, chiếc cuốc và những lưỡi liềm vuốt cong đầy sự sáng tạo... Khi rèn, người ta cho sắt, thép vào nung đỏ, đưa ra đặt lên đe rồi dùng búa đập mạnh vào cho đến khi sắt nguội lại cho vào lò nung, cứ vừa nung sắt, vừa quai búa cho đến khi sản phẩm được định hình theo như ý muốn mới thôi. Hình hài của những nông cụ lao động này dường như đã ngấm vào máu, được lập trình trong tiềm thức và tự động hình thành qua đôi mắt theo dõi độ chín của sắt và nhịp búa của người thợ rèn. Do đó, những thợ rèn người Mông không cần sơ đồ khuôn mẫu cũng chẳng cần cân, đong đo hay đếm khối lượng kim loại nhưng họ vẫn làm ra được những sản phẩm cùng loại và hầu như không có sự khác biệt nhau nhiều về hình dáng hay trọng lượng.   Nguồn: Tổng hợp