CTTĐT - Các dân tộc ở Yên Bái sống xen kẽ, quần tụ ở khắp các địa phương trên địa bàn của tỉnh với những bản sắc văn hóa phong phú đặc sắc. Tất cả đã hòa quyện để tạo nên vốn văn hóa quý giá trong kho tàng văn hóa các dân tộc Việt Nam. Một trong những sắc thái độc đáo tạo nên những nét riêng cho mỗi dân tộc chính là bộ trang phục truyền thống. Trong số đó phải kể đến trang phục của người dân tộc Mông.
Công việc thêu thùa, làm trang phục của phụ nữ Mông
Đồng bào dân tộc Mông sinh sống chủ yếu ở hai huyện vùng cao Mù Cang Chải và Trạm Tấu của tỉnh Yên Bái. Trang phục của họ sặc sỡ, đa dạng, không những hội tụ đầy đủ những nét văn hóa đặc trưng mà còn thể hiện tài hoa nghệ thuật của phụ nữ Mông. Trang phục người Mông Mù là một loại trang phục dân tộc đẹp và cầu kỳ nhất đòi hỏi sự tính toán từng đường kim mũi chỉ, kích thước hoa văn trên từng mảnh vải. Vì vậy, trang phục của người Mông không thể lẫn với bất kỳ trang phục của dân tộc nào khác, tạo nên những nét đẹp quyến rũ rất riêng...
Những bộ trang phục của người Mông nơi đây chủ yếu được may từ vải lanh tự dệt. Đặc biệt, những bộ váy được thêu dệt, trang trí vô cùng đặc biệt. Cầm chiếc váy trên tay có thể thấy sự cầu kỳ, tỉ mỉ, khéo léo của những cô gái người Mông đầy chịu thương, chịu khó này.
Để tạo nên những chiếc váy ấn tượng đó, người phụ nữ Mông phải đi cắt lanh phơi nắng từ vài tuần trước khi tước sợi. Sau đó, lanh được đưa vào cối giã mềm rồi nối thành từng cuộn. Lanh sau khi giặt được luộc cho tới khi mềm và trắng mới đưa vào khung cửi dệt thành những tấm vải. Sở dĩ, lanh luôn được chọn làm vải trang phục dân tộc truyền thống vì có độ bền cao, khi lên váy tạo độ xòe phù hợp.
Công việc dệt vải vất vả bao nhiêu thì việc thêu váy cũng cầu kỳ bấy nhiêu. Tất cả mọi chi tiết từ những hoa văn nhỏ nhất đều được thêu chỉ tay hoàn toàn.
Thời gian hoàn thành chiếc váy có khi lên đến cả năm. Trong trang phục của người Mông có thể thấy, hoa văn, họa tiết là yếu tố quan trọng nhất tạo nên vẻ đẹp của bộ trang phục. Người Mông chú trọng nghệ thuật tạo hình dân gian thể hiện ở trang phục, đồ dùng sinh hoạt, cắt giấy... Nhưng trang trí trên vải có vị trí quan trọng nhất trong nghệ thuật tạo hình, điển hình là trên trang phục của phụ nữ Mông.
Hoa văn ở đây đều hết sức mộc mạc, bắt nguồn từ các câu chuyện cổ, thơ ca về cội nguồn dân tộc, phong cảnh thiên nhiên nơi người Mông sinh sống, các loại cây trồng, vật nuôi và sản phẩm nông nghiệp quen thuộc.
Thường thấy các họa tiết dưới dạng ô nằm ngang với đường viền là hình vuông, chữ thập... cách quãng kết hợp với hình quả trám, tam giác, tròn, xoáy đơn, xoáy kép, răng cưa, đường cong, đường lượn sóng... Bên trong là các hình ngôi sao năm cánh - sáu cánh - tám cánh, hoa bí, hoa mận, hoa đào, mạng nhện, cánh bướm, vảy cá, lá ngải cứu, búp tre, lưỡi câu, con ốc, con rắn, sừng dê...
Những họa tiết này đều có màu sắc tươi sáng. Trong quá trình làm lên bộ trang phục, phụ nữ Mông kết hợp cả 3 kỹ thuật: thêu, vẽ, chắp vải tạo nên những trang trí đẹp trên nền y phục. Ngoài ra, họ còn sử dụng biện pháp kỹ thuật ghép hạt cườm nhựa, bạc… lên trang phục như khăn, mũ áo. Vượt khỏi sắc màu thiên nhiên đó là đặc điểm của nghệ thuật tạo hình trên trang phục Mông. Nó phản ánh lối sống của người Mông giàu bản lĩnh, phóng khoáng và ngoan cường chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt.
Thêu váy được coi như một công việc hàng ngày của người phụ nữ Mông. Họ thêu thùa mọi lúc, mọi nơi, khi nghỉ ngơi hay lúc làm nương rẫy. Ngay từ khi còn nhỏ, những em gái người Mông đã được các bà, các mẹ dạy cho kỹ thuật thêu thùa, dệt vải. Những đường nét trên trang phục chính là tiêu chí đánh giá tài năng, vẻ đẹp của người con gái dân tộc Mông.
Đối với người Mông trang phục là cái mặc, cũng là của cải gia truyền mà ai nấy đều phải bảo tồn và phát huy sao cho ngày càng đẹp, càng quý, phản ánh được rõ nét truyền thống văn hóa, lịch sử, tín ngưỡng, cá tính và sự giàu có của tộc người.
Ngày nay, trang phục của phụ nữ Mông ở Mù Cang Chải và Trạm Tấu vẫn giữ khá nguyên vẹn bản sắc văn hóa dân tộc. Với sự cần cù và trí tưởng tượng phong phú, người phụ nữ Mông đã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật làm say đắm lòng người.
Nguồn: Tổng hợp
Cổng thông tin điện tử tỉnh - Các dân tộc ở Yên Bái sống xen kẽ, quần tụ ở khắp các địa phương trên địa bàn của tỉnh với những bản sắc văn hóa phong phú đặc sắc. Tất cả đã hòa quyện để tạo nên vốn văn hóa quý giá trong kho tàng văn hóa các dân tộc Việt Nam. Một trong những sắc thái độc đáo tạo nên những nét riêng cho mỗi dân tộc chính là bộ trang phục truyền thống. Trong số đó phải kể đến trang phục của người dân tộc Mông.Đồng bào dân tộc Mông sinh sống chủ yếu ở hai huyện vùng cao Mù Cang Chải và Trạm Tấu của tỉnh Yên Bái. Trang phục của họ sặc sỡ, đa dạng, không những hội tụ đầy đủ những nét văn hóa đặc trưng mà còn thể hiện tài hoa nghệ thuật của phụ nữ Mông. Trang phục người Mông Mù là một loại trang phục dân tộc đẹp và cầu kỳ nhất đòi hỏi sự tính toán từng đường kim mũi chỉ, kích thước hoa văn trên từng mảnh vải. Vì vậy, trang phục của người Mông không thể lẫn với bất kỳ trang phục của dân tộc nào khác, tạo nên những nét đẹp quyến rũ rất riêng...
Những bộ trang phục của người Mông nơi đây chủ yếu được may từ vải lanh tự dệt. Đặc biệt, những bộ váy được thêu dệt, trang trí vô cùng đặc biệt. Cầm chiếc váy trên tay có thể thấy sự cầu kỳ, tỉ mỉ, khéo léo của những cô gái người Mông đầy chịu thương, chịu khó này.
Để tạo nên những chiếc váy ấn tượng đó, người phụ nữ Mông phải đi cắt lanh phơi nắng từ vài tuần trước khi tước sợi. Sau đó, lanh được đưa vào cối giã mềm rồi nối thành từng cuộn. Lanh sau khi giặt được luộc cho tới khi mềm và trắng mới đưa vào khung cửi dệt thành những tấm vải. Sở dĩ, lanh luôn được chọn làm vải trang phục dân tộc truyền thống vì có độ bền cao, khi lên váy tạo độ xòe phù hợp.
Công việc dệt vải vất vả bao nhiêu thì việc thêu váy cũng cầu kỳ bấy nhiêu. Tất cả mọi chi tiết từ những hoa văn nhỏ nhất đều được thêu chỉ tay hoàn toàn.
Thời gian hoàn thành chiếc váy có khi lên đến cả năm. Trong trang phục của người Mông có thể thấy, hoa văn, họa tiết là yếu tố quan trọng nhất tạo nên vẻ đẹp của bộ trang phục. Người Mông chú trọng nghệ thuật tạo hình dân gian thể hiện ở trang phục, đồ dùng sinh hoạt, cắt giấy... Nhưng trang trí trên vải có vị trí quan trọng nhất trong nghệ thuật tạo hình, điển hình là trên trang phục của phụ nữ Mông.
Hoa văn ở đây đều hết sức mộc mạc, bắt nguồn từ các câu chuyện cổ, thơ ca về cội nguồn dân tộc, phong cảnh thiên nhiên nơi người Mông sinh sống, các loại cây trồng, vật nuôi và sản phẩm nông nghiệp quen thuộc.
Thường thấy các họa tiết dưới dạng ô nằm ngang với đường viền là hình vuông, chữ thập... cách quãng kết hợp với hình quả trám, tam giác, tròn, xoáy đơn, xoáy kép, răng cưa, đường cong, đường lượn sóng... Bên trong là các hình ngôi sao năm cánh - sáu cánh - tám cánh, hoa bí, hoa mận, hoa đào, mạng nhện, cánh bướm, vảy cá, lá ngải cứu, búp tre, lưỡi câu, con ốc, con rắn, sừng dê...
Những họa tiết này đều có màu sắc tươi sáng. Trong quá trình làm lên bộ trang phục, phụ nữ Mông kết hợp cả 3 kỹ thuật: thêu, vẽ, chắp vải tạo nên những trang trí đẹp trên nền y phục. Ngoài ra, họ còn sử dụng biện pháp kỹ thuật ghép hạt cườm nhựa, bạc… lên trang phục như khăn, mũ áo. Vượt khỏi sắc màu thiên nhiên đó là đặc điểm của nghệ thuật tạo hình trên trang phục Mông. Nó phản ánh lối sống của người Mông giàu bản lĩnh, phóng khoáng và ngoan cường chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt.
Thêu váy được coi như một công việc hàng ngày của người phụ nữ Mông. Họ thêu thùa mọi lúc, mọi nơi, khi nghỉ ngơi hay lúc làm nương rẫy. Ngay từ khi còn nhỏ, những em gái người Mông đã được các bà, các mẹ dạy cho kỹ thuật thêu thùa, dệt vải. Những đường nét trên trang phục chính là tiêu chí đánh giá tài năng, vẻ đẹp của người con gái dân tộc Mông.
Đối với người Mông trang phục là cái mặc, cũng là của cải gia truyền mà ai nấy đều phải bảo tồn và phát huy sao cho ngày càng đẹp, càng quý, phản ánh được rõ nét truyền thống văn hóa, lịch sử, tín ngưỡng, cá tính và sự giàu có của tộc người.
Ngày nay, trang phục của phụ nữ Mông ở Mù Cang Chải và Trạm Tấu vẫn giữ khá nguyên vẹn bản sắc văn hóa dân tộc. Với sự cần cù và trí tưởng tượng phong phú, người phụ nữ Mông đã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật làm say đắm lòng người.
Nguồn: Tổng hợp